عکرمه راوی برجسته ابن‌عباس و تفکر خارجی

علمای رجال، غالباً، عکرمه محدث و مفسر مشهور تابعی (م/ 105 ه ق) را به فرقة خوارج منتسب کرده‌اند. مقالة حاضر‌، ‌با هدف بررسی صحت و سقم این مسأله و یافتن میزان دلبستگی عکرمه به خوارج با بهره‌گیری از شیوة استخراج مطالب از متون و تحلیل آنها فراهم شده تا پژوهندگان علوم قرآنی و حدیث را در شناخت دقیق‌تر این راوی کثیرالنقل یاری کند. آنچه از رهگذر تطبیق اندیشه‌های بنیادین مورد اتفاق فرقه‌های خوارج، یعنی ‌زهد، ‌انکار عثمان و علی (ع)، ‌ظلم‌ستیزی، ‌اعتقاد به عدم انحصار خلافت در قریش و نیز اندیشه‌های مورد اختلاف آنها نظیر قول به تقیه و تکفیر مرتکب کبیره، ‌با افکار و افعال عکرمه دریافت می‌شود آن است که وی در تمام موارد یادشده به جز انکار علی (ع)‌، با خوارج هم‌عقیده بوده است. در عین حال، ‌بخشی از روایات او در حوزه تاریخ صدر اسلام، ‌فقه و کلام با باورهای شیعی هم‌خوان است، ولی با وجود این، ‌نمی‌توان او را فردی با گرایش‌های شیعی ارزیابی کرد.